جوهر در نظر لاک

Authors

محمد حکاک

abstract

یکی از مفاهیم اساسی فلسفه و از مسایل جاودان آن مفهوم و مسئله جوهر است. جوهر خواه از لحاظ معرفت شناختی و خواه از لحاظ وجود شناختی اهمیت اساسی در فلسفه دارد و غالب فیلسوفان بدان پرداخته­اند. جان لاک، مؤسس فلسفۀ تجربی انگلستان، نیز در کتاب تحقیق در فهم بشر در خصوص جوهر و نحوۀ حصول آن در ذهن بحث کرده و از آن رهگذر به وجود خارجی آن قائل شده است. در نظر او، تصور جوهر حاصل یک فرض و یک استنباط معقول است: و آن اینکه کیفیات نمی توانند قائم به خود باشند. نزد لاک، ما از جوهر تصوری جز تصور یک زیر نهاد که اعراض بر آن استوارند نداریم. جوهر حاصل هیچ تجربه­ای نیست، خواه احساس و خواه مراقبه و درون نگری. بنابراین، باید گفت لاک در اعتقاد به تصور جوهر از مبنای اصالت تجربه عدول کرده است، همچنان که در اعتقاد به وجود خارجی آن. زیرا وی نه به تصور مقدم بر تجربه عقیده دارد و نه به تصدیق مقدم بر تجربه. در این مقاله، با ارائۀ مبنایی تجربی برای جوهر، اعتقاد به تصور آن مستلزم عدول از اصالت تجربه محسوب نشده، اگرچه لاک، خود متفطن به این مبنا نبوده است. اما، البته، اعتقاد به وجود خارجی جوهر که بر پایۀ یک اصل عقلی مقدم بر تجربه است، مستلزم دست کشیدن از این مبنای اصالت تجربه که هیچ اصل مقدم بر تجربه­ای وجود ندارد، قلمداد شده است. حاصل آنکه بر مبنای اصالت تجربه­ای که لاک عرضه می­کند می­توان به تصور جوهر قائل شد اما به وجود خارجی آن نه.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جوهر به مثابه امر واقعی در فلسفه لاک

بحث لاک دربارۀ جوهر، دشواری های فراوانی دارد. وی ازیک سو، جوهر را ناشناخته ای تلقی می کند که فقط تصوری نسبی و مبهم از آن داریم؛ ازسوی دیگر، به فرضیۀ ذره ای[1] معتقد است که طبق آن، عالم واقع درنهایت، متشکل از اتم ها و ذرات مادی است. پرسش اصلی این است که جوهر برای لاک چه جایگاهی دارد. آیا واقعی است؟ یا فقط ذهنی است؟ آیا می توان جوهر را همان اتم ها و ذرات مادی دانست؟ به عبارتِ دیگر، چگونه این دو دی...

full text

وجود جهان خارج در نظر لاک

باور ما به واقعیت اشیاء و اشخاصی که با آن‌ها سروکار داریم، موضوع بحثی بنیادین در فلسفه با نام «وجودِ جهان خارج» است. پرسش اساسی آن است که آیا ما به وجود جهانِ خارج معرفت داریم یا نه. از ‌‌مهم‌ترین پاسخ‌هایی که به این مسئله داده شده است، نظریۀ واقع‌باورانۀ جان لاک است که در این مقاله دیدگاه او را بررسی می‌کنیم. از نظر لاک، ما به وجود جهان خارج مادی معرفتِ حسی داریم، اما آنچه او «معرفت حسی» می‌نامد،...

full text

تحول مفهوم جوهر در فلسفه تجربی (لاک، بارکلی، هیوم)

جوهر به عنوان ذات و واقعیت اشیا جهان، همیشه مورد توجه متفکران بشری قرار گرفته است. از زمان اولین حکمای یونانی نظیر طالس، آناکسیمنس و هراکلیتس، جوهر مورد توجه بشر قرار می گیرد و هر کدام از آنها به بررسی جوهر پرداخته تا ارسطو، دکارت و اسپینوزا هر کدام تعریف خاصی از جوهر ارائه می کنند. جوهر از نظر لاک به عنوان حامل و زیر نهاد همه کیفیات و اعراض است. در حقیقت، لاک جوهر را حامل و نگاه دار اعراض و کی...

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های فلسفی کلامی

Publisher: دانشگاه قم

ISSN 9791-1735

volume 13

issue 51 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023